PHP یکی از محبوبترین زبانهای برنامهنویسی سمت سرور است که برای توسعه وب استفاده میشود. این زبان ساده، قدرتمند و کاربردی به شما این امکان را میدهد که وبسایتها و برنامههای پویا و انعطافپذیری ایجاد کنید. با ترکیب آسانپذیری و قابلیتهای گسترده، PHP به یکی از بهترین گزینهها برای شروع یادگیری برنامهنویسی وب تبدیل شده است.
PHP (مخفف PHP: Hypertext Preprocessor) یک زبان برنامهنویسی سمت سرور است که برای توسعه وب طراحی شده است. این زبان در ابتدا در سال 1995 توسط راسموس لردورف (Rasmus Lerdorf) ایجاد شد و از آن زمان تاکنون به یکی از محبوبترین زبانهای برنامهنویسی برای توسعه وب تبدیل شده است.
PHP به طور خاص برای ایجاد صفحات وب پویا طراحی شده است و امکان تعامل با پایگاههای داده، مدیریت فرمها، تولید محتوای پویا و موارد دیگر را فراهم میکند. با گذشت زمان، این زبان قابلیتهای بیشتری پیدا کرده و اکنون برای ساخت نرمافزارهای پیچیده و سیستمهای بزرگ مقیاس نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
رایگان و منبع باز: PHP یک زبان آزاد است که میتوانید بدون پرداخت هزینه از آن استفاده کنید.
سازگاری گسترده: PHP با اکثر سرورها (مانند Apache و Nginx) و سیستمعاملها (Windows، Linux، macOS) سازگار است.
آسان برای یادگیری: نحو ساده و قابل فهم PHP آن را به گزینهای مناسب برای مبتدیان تبدیل کرده است.
عملکرد بالا: PHP به دلیل سبک بودن و بهینه بودن، عملکرد بالایی برای ساخت وبسایتهای پویا ارائه میدهد.
جامعه گسترده: جامعه بزرگی از توسعهدهندگان PHP وجود دارد که پشتیبانی و منابع آموزشی زیادی را ارائه میدهند.
PHP به توسعهدهندگان این امکان را میدهد که برنامههایی پویا بنویسند که با پایگاههای داده تعامل داشته و محتوای وبسایتها را بر اساس ورودیهای کاربران تغییر دهند. با استفاده از این زبان میتوانید:
سیستمهای مدیریت محتوا (CMS) مانند وردپرس، جوملا و دروپال ایجاد کنید.
فروشگاههای آنلاین با امکانات پیشرفته طراحی کنید.
APIها و سرویسهای وب برای ارتباط بین سیستمها بسازید.
وبسایتهایی با قابلیت احراز هویت کاربران پیادهسازی کنید.
برای یادگیری و استفاده از زبان PHP، داشتن دانش اولیه در برخی زمینهها میتواند یادگیری را آسانتر و سریعتر کند. با این حال، حتی اگر کاملاً مبتدی باشید، میتوانید از پایه شروع کنید. در ادامه، پیشنیازهای اصلی برای شروع کار با PHP ارائه شده است.
اگرچه PHP یک زبان ساده برای یادگیری است، داشتن آشنایی با مفاهیم ابتدایی برنامهنویسی میتواند کمککننده باشد:
متغیرها و انواع دادهها
شرطها (if/else) و حلقهها (for، while)
توابع و استفاده از آنها
ساختارهای داده مانند آرایهها
اگر تجربهای در برنامهنویسی ندارید، میتوانید مستقیماً با PHP شروع کنید، زیرا این زبان برای مبتدیان نیز مناسب است.
PHP به طور خاص برای تعامل با HTML طراحی شده است. درک مفاهیم اولیه HTML و CSS به شما کمک میکند تا کدهای PHP را در صفحات وب تعبیه کرده و نتایج آنها را مشاهده کنید.
HTML: برای ساختاردهی صفحات وب
CSS: برای طراحی و استایلدهی به صفحات
یکی از کاربردهای اصلی PHP، تعامل با پایگاههای داده مانند MySQL است. یادگیری مفاهیم پایه در پایگاه داده مانند:
نحوه ایجاد جداول
ذخیرهسازی دادهها
نوشتن کوئریهای ساده SQL (مانند SELECT، INSERT، UPDATE، DELETE)
PHP یک زبان سمت سرور است، به این معنی که کدهای آن روی سرور اجرا میشوند و خروجی آن به صورت HTML به مرورگر (سمت کلاینت) ارسال میشود. درک این تفاوت برای طراحی سیستمهای وب ضروری است:
سمت کلاینت: HTML، CSS، JavaScript
سمت سرور: PHP، Python، Node.js
برای نوشتن و اجرای کدهای PHP، نیاز به یک محیط توسعه مناسب دارید. پیش از شروع باید موارد زیر را نصب کنید:
وب سرور: مانند Apache یا Nginx
PHP: نصب آخرین نسخه PHP
پایگاه داده: معمولاً MySQL یا MariaDB
بستههای یکپارچه: استفاده از بستههایی مانند XAMPP، WAMP یا MAMP که شامل همه موارد بالا هستند.
برای نوشتن کدهای PHP، به یک ویرایشگر کد نیاز دارید. برخی از ویرایشگرهای محبوب شامل:
Visual Studio Code
Sublime Text
PHPStorm
Notepad++ (برای پروژههای ساده)
برای توسعه و اجرای کدهای PHP، نیاز به ابزارهایی برای ایجاد یک محیط مناسب دارید. در این بخش، بهصورت گامبهگام فرایند نصب ابزارهای موردنیاز توضیح داده میشود.
بستههای یکپارچه محیط توسعه مانند XAMPP یا WAMP، فرآیند نصب را بسیار ساده میکنند. این بستهها شامل وب سرور (مانند Apache)، PHP و یک پایگاه داده (مانند MySQL) هستند.
1.1 XAMPP (Windows, macOS, Linux)
به وبسایت رسمی XAMPP بروید.
نسخه مناسب برای سیستمعامل خود را دانلود کنید.
مراحل نصب را دنبال کنید:
محل نصب را انتخاب کنید.
نصب Apache، PHP و MySQL را تأیید کنید.
پس از نصب، XAMPP Control Panel را باز کرده و سرویسهای Apache و MySQL را اجرا کنید.
1.2 WAMP (Windows)
از وبسایت WAMP بسته مناسب را دانلود کنید.
نصب را انجام داده و سرویسها را اجرا کنید.
به localhost در مرورگر خود مراجعه کنید تا وضعیت WAMP را بررسی کنید.
1.3 MAMP (macOS, Windows)
به وبسایت MAMP بروید.
نسخه مناسب را دانلود کنید.
پس از نصب، MAMP را اجرا کرده و سرویسها را راهاندازی کنید.
اگر ترجیح میدهید هر ابزار را بهصورت جداگانه نصب کنید، میتوانید مراحل زیر را دنبال کنید.
2.1 نصب PHP
به وبسایت رسمی PHP (php.net) مراجعه کنید.
نسخه مناسب سیستمعامل خود را دانلود کنید.
فایلها را در مسیر مناسب استخراج کنید.
مسیر PHP را به متغیرهای محیطی (Environment Variables) اضافه کنید:
Windows: به تنظیمات System Variables بروید و مسیر PHP را به متغیر PATH اضافه کنید.
Linux/macOS: فایل .bashrc یا .zshrc را ویرایش کرده و مسیر PHP را اضافه کنید.
2.2 نصب وب سرور (Apache یا Nginx)
Apache:
بسته Apache را از مدیر بسته سیستمعامل نصب کنید:
Linux: sudo apt install apache2
macOS: استفاده از Homebrew
فایل پیکربندی Apache را ویرایش کنید تا PHP را پشتیبانی کند.
Nginx:
Nginx را نصب کنید:
Linux: sudo apt install nginx
پیکربندی مناسب برای استفاده از PHP-FPM انجام دهید.
2.3 نصب پایگاه داده (MySQL یا MariaDB)
از سایت رسمی MySQL یا MariaDB بسته نصب را دانلود کنید.
مراحل نصب را طی کرده و رمز عبور root را تنظیم کنید.
برای نوشتن کدهای PHP، یک ویرایشگر یا IDE مناسب را نصب کنید:
Visual Studio Code:
افزونههای PHP را نصب کنید (PHP Intelephense).
PHPStorm:
یک IDE پیشرفته و تخصصی برای PHP.
Sublime Text یا Notepad++:
سبک و ساده.
برای اطمینان از اینکه PHP به درستی نصب شده است:
یک فایل با نام info.php در پوشه اصلی وب سرور (مثلاً htdocs یا www) ایجاد کنید.
داخل فایل بنویسید:
<?php
phpinfo();
?>
مرورگر خود را باز کرده و آدرس زیر را وارد کنید:
http://localhost/info.php
صفحه اطلاعات PHP باید نمایش داده شود.
Composer ابزاری برای مدیریت بستهها و وابستگیهای PHP است.
به وبسایت Composer مراجعه کنید.
دستور نصب مناسب برای سیستمعامل خود را اجرا کنید.
با اجرای دستور زیر نصب را بررسی کنید:
composer –version
برای شروع کار با PHP، ابتدا باید با مفاهیم پایه این زبان آشنا شوید. این بخش به توضیح اصول اولیه PHP میپردازد و برای کسانی که تازه وارد دنیای PHP شدهاند مناسب است.
PHP یک زبان برنامهنویسی سمت سرور است که برای ایجاد صفحات وب پویا استفاده میشود. کدهای PHP در سرور اجرا میشوند و خروجی HTML به مرورگر ارسال میشود.
نحوه نوشتن کد PHP
کدهای PHP بین تگهای زیر نوشته میشوند:
<?php
// کدهای PHP اینجا نوشته میشود
?>
میتوانید PHP را با HTML ترکیب کنید:
<!DOCTYPE html>
<html>
<body>
<h1>خوش آمدید!</h1>
<?php
echo “این یک کد PHP است.”;
?>
</body>
</html>
متغیرها در PHP با علامت $ شروع میشوند و نیازی به تعریف نوع متغیر ندارند؛ زیرا PHP به صورت Dynamic Typing عمل میکند.
تعریف متغیر
<?php
$name = “علی”; // رشته
$age = 25; // عدد صحیح
$price = 19.99; // عدد اعشاری
$is_admin = true; // بولی
?>
انواع دادهها در PHP
1.رشته (String):
مجموعهای از کاراکترها.
$text = “سلام دنیا!”;
2. عدد صحیح (Integer):
اعداد بدون اعشار.
$num = 42;
3. عدد اعشاری (Float):
اعداد با اعشار.
$pi = 3.14;
4. بولی (Boolean):
فقط دو مقدار true یا false.
$is_valid = true;
5. آرایه (Array):
مجموعهای از مقادیر.
$colors = array(“قرمز”, “سبز”, “آبی”);
برای نمایش خروجی در مرورگر، از دستورهای زیر استفاده میشود:
echo: خروجی مستقیم.
echo “سلام دنیا!”;
print: مشابه echo ولی کندتر.
print “PHP جذاب است!”;
عملگرها برای انجام محاسبات و عملیات منطقی استفاده میشوند.
عملگرهای محاسباتی
$a = 10;
$b = 5;
echo $a + $b; // جمع
echo $a – $b; // تفریق
echo $a * $b; // ضرب
echo $a / $b; // تقسیم
عملگرهای مقایسهای
$a == $b; // برابر
$a != $b; // نابرابر
$a > $b; // بزرگتر
$a < $b; // کوچکتر
عملگرهای منطقی
$a && $b; // و (AND)
$a || $b; // یا (OR)
!$a; // نقیض (NOT)
برای تصمیمگیری از شرطها استفاده میشود.
if/else
<?php
$age = 18;
if ($age >= 18) {
echo “شما بزرگسال هستید.”;
} else {
echo “شما کودک هستید.”;
}
?>
elseif
<?php
$score = 75;
if ($score >= 90) {
echo “عالی”;
} elseif ($score >= 70) {
echo “خوب”;
} else {
echo “نیاز به تلاش بیشتر”;
}
?>
برای اجرای مکرر دستورات از حلقهها استفاده میشود.
while
<?php
$i = 1;
while ($i <= 5) {
echo $i;
$i++;
}
?>
for
<?php
for ($i = 1; $i <= 5; $i++) {
echo $i;
}
?>
foreach
برای پیمایش آرایهها:
<?php
$colors = array(“قرمز”, “سبز”, “آبی”);
foreach ($colors as $color) {
echo $color;
}
?>
توابع مجموعهای از دستورات هستند که با یک نام تعریف شده و میتوانند چندین بار استفاده شوند.
تعریف و استفاده از تابع
<?php
function greet($name) {
echo “سلام، $name!”;
}
greet(“علی”);
?>
توابع داخلی
PHP توابع داخلی زیادی دارد:
strlen($string): طول رشته را برمیگرداند.
array_push($array, $value): مقدار جدید به آرایه اضافه میکند.
آرایهها یکی از ساختارهای دادهای اصلی در PHP هستند.
آرایههای اندیسدار
<?php
$fruits = array(“سیب”, “موز”, “پرتقال”);
echo $fruits[0]; // خروجی: سیب
?>
آرایههای انجمنی
<?php
$person = array(“name” => “علی”, “age” => 25);
echo $person[“name”]; // خروجی: علی
?>
PHP معمولاً برای پردازش دادههای فرم استفاده میشود.
نمونه فرم
<form method=”post” action=”process.php”>
<input type=”text” name=”name”>
<input type=”submit”>
</form>
پردازش دادههای فرم
<?php
if ($_SERVER[“REQUEST_METHOD”] == “POST”) {
$name = $_POST[“name”];
echo “سلام، $name!”;
}
?>
برای توسعه برنامههای قدرتمند و مقیاسپذیر، آشنایی با مفاهیم پیشرفته PHP ضروری است. این بخش به بررسی جنبههای پیشرفتهتر PHP میپردازد و به شما کمک میکند مهارتهای خود را به سطح بالاتری برسانید.
PHP از نسخه 5 به بعد بهطور کامل از برنامهنویسی شیءگرا پشتیبانی میکند.
تعریف کلاس و شیء
<?php
class Car {
public $brand;
public $color;
public function __construct($brand, $color) {
$this->brand = $brand;
$this->color = $color;
}
public function drive() {
echo “ماشین $this->brand به رنگ $this->color در حال حرکت است.”;
}
}
$car = new Car(“تویوتا”, “قرمز”);
$car->drive();
?>
مفاهیم اصلی OOP
کلاس (Class): قالب یا نقشهای برای ایجاد اشیاء.
شیء (Object): نمونهای از یک کلاس.
وراثت (Inheritance): یک کلاس میتواند از ویژگیها و متدهای کلاس دیگر ارثبری کند.
پلیمورفیسم (Polymorphism): استفاده از یک متد به اشکال مختلف.
کپسولهسازی (Encapsulation): محدود کردن دسترسی به خصوصیات و متدهای کلاس با استفاده از public، protected و private.
برای مدیریت خطاها میتوانید از توابع داخلی استفاده کنید:
<?php
function customError($errno, $errstr) {
echo “خطا: [$errno] $errstr”;
}
set_error_handler(“customError”);
echo 10 / 0; // تقسیم بر صفر
?>
مدیریت استثناء
برای موقعیتهای بحرانیتر، از استثناءها استفاده کنید:
<?php
try {
$num = 10 / 0;
} catch (Exception $e) {
echo “خطایی رخ داد: ” . $e->getMessage();
} finally {
echo “این بخش همیشه اجرا میشود.”;
}
?>
PHP بهخوبی از پایگاههای داده پشتیبانی میکند. رایجترین روش استفاده از PDO (PHP Data Objects) است.
اتصال به پایگاه داده باPDO
<?php
try {
$conn = new PDO(“mysql:host=localhost;dbname=mydb”, “username”, “password”);
$conn->setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERRMODE_EXCEPTION);
echo “اتصال موفق!”;
} catch (PDOException $e) {
echo “خطا در اتصال: ” . $e->getMessage();
}
?>
اجرای کوئریها
<?php
$stmt = $conn->prepare(“SELECT * FROM users WHERE age > :age”);
$stmt->execute([‘age’ => 18]);
$result = $stmt->fetchAll();
foreach ($result as $row) {
echo $row[‘name’] . “<br>”;
}
?>
جلسات برای ذخیره اطلاعات کاربر در سمت سرور استفاده میشوند.
<?php
session_start();
$_SESSION[“username”] = “Ali”;
echo “نام کاربری ذخیره شد.”;
?>
کوکیها
کوکیها اطلاعات را در مرورگر کاربر ذخیره میکنند.
<?php
setcookie(“user”, “Ali”, time() + (86400 * 30), “/”);
echo “کوکی تنظیم شد.”;
?>
PHP میتواند درخواستهای HTTP ارسال کند و با APIها تعامل داشته باشد.
ارسال درخواست GET
<?php
$response = file_get_contents(“https://api.example.com/data”);
$data = json_decode($response, true);
print_r($data);
?>
ارسال درخواست POST با cURL
<?php
$ch = curl_init();
curl_setopt($ch, CURLOPT_URL, “https://api.example.com/data”);
curl_setopt($ch, CURLOPT_POST, 1);
curl_setopt($ch, CURLOPT_POSTFIELDS, http_build_query([‘name’ => ‘Ali’]));
curl_setopt($ch, CURLOPT_RETURNTRANSFER, true);
$response = curl_exec($ch);
curl_close($ch);
echo $response;
?>
Composer ابزاری برای مدیریت وابستگیهای PHP است. پس از نصب، میتوانید بستهها را نصب کنید:
composer require guzzlehttp/guzzle
اتوکلودینگ
Composer میتواند کلاسها را بهطور خودکار بارگذاری کند:
<?php
require ‘vendor/autoload.php’;
use GuzzleHttp\Client;
$client = new Client();
$response = $client->request(‘GET’, ‘https://api.example.com’);
echo $response->getBody();
?>
همیشه از دستورهای آماده (Prepared Statements) استفاده کنید:
<?php
$stmt = $conn->prepare(“SELECT * FROM users WHERE email = :email”);
$stmt->execute([’email’ => $email]);
?>
فیلتر کردن ورودیها
از توابع مانند filter_var استفاده کنید:
<?php
$email = filter_var($_POST[“email”], FILTER_SANITIZE_EMAIL);
?>
هش کردن رمز عبور
برای ذخیره امن رمز عبور، از توابع PHP استفاده کنید:
<?php
$hashedPassword = password_hash(“mypassword”, PASSWORD_DEFAULT);
?>
برای توسعه سریعتر و سازمانیافتهتر، از فریمورکهای محبوب PHP استفاده کنید:
Laravel: ساده، قدرتمند و مدرن.
Symfony: مناسب برای پروژههای پیچیده.
CodeIgniter: سبک و سریع.
CakePHP: دارای ساختار ساده و کاربردی.
خواندن و نوشتن فایل
<?php
file_put_contents(“example.txt”, “محتوا جدید”);
$content = file_get_contents(“example.txt”);
echo $content;
?>
آپلود فایل
<form method=”post” enctype=”multipart/form-data”>
<input type=”file” name=”fileToUpload”>
<input type=”submit”>
</form>
<?php
if ($_SERVER[‘REQUEST_METHOD’] == ‘POST’) {
$target_file = “uploads/” . basename($_FILES[“fileToUpload”][“name”]);
move_uploaded_file($_FILES[“fileToUpload”][“tmp_name”], $target_file);
echo “فایل آپلود شد.”;
}
?>
یادگیری PHP شامل گامهایی از مفاهیم پایه تا پیشرفته است که به شما کمک میکند تا درک جامعی از این زبان به دست آورید و بتوانید پروژههای کاربردی توسعه دهید. در این روت مپ، مراحل یادگیری PHP به ترتیب اهمیت و پیچیدگی آورده شده است.
هدف: آشنایی با ساختار PHP و نوشتن کدهای ساده.
نصب ابزارها:
نصب XAMPP، WAMP یا MAMP.
راهاندازی سرور محلی و اجرای اولین فایل PHP.
نحوه کار PHP:
آشنایی با PHP و نقش آن در توسعه وب.
ترکیب PHP با HTML.
مفاهیم اولیه برنامهنویسی:
متغیرها و انواع دادهها.
عملگرهای محاسباتی و مقایسهای.
دستورات شرطی (if/else, switch).
حلقهها (for, while, foreach).
توابع و ساختارها:
تعریف و استفاده از توابع.
توابع داخلی مانند strlen, array_push.
هدف: یادگیری دریافت داده از کاربران و پردازش آن.
مدیریت فرمها:
ارسال داده با متدهای GET و POST.
پردازش دادههای فرم در PHP.
مدیریت فایلها:
خواندن و نوشتن فایلها.
آپلود فایلها و مدیریت مسیر ذخیرهسازی.
جلسات و کوکیها:
ذخیره اطلاعات کاربران با Session.
استفاده از Cookie برای اطلاعات پایدارتر.
هدف: کار با پایگاه داده برای ذخیره و بازیابی دادهها.
مقدمهای بر MySQL:
نصب و راهاندازی MySQL.
ایجاد پایگاه داده و جداول.
اتصال به MySQL با PHP:
استفاده از mysqli یا PDO برای اتصال.
CRUD با پایگاه داده:
ایجاد (INSERT)، خواندن (SELECT)، بهروزرسانی (UPDATE)، حذف (DELETE).
جلوگیری از تزریق SQL:
استفاده از Prepared Statements.
هدف: یادگیری اصول برنامهنویسی شیءگرا در PHP.
مبانی OOP:
کلاسها و اشیاء.
ویژگیها (Properties) و متدها (Methods).
سازندهها (Constructors) و تخریبکنندهها (Destructors).
اصول پیشرفته OOP:
وراثت.
کپسولهسازی (Encapsulation).
پلیمورفیسم.
Namespace و Autoloading:
سازماندهی کدها با Namespace.
بارگذاری خودکار کلاسها.
هدف: آمادگی برای پروژههای بزرگ و پیچیده.
مدیریت خطا و استثناء:
استفاده از try/catch و مدیریت استثناء.
تعامل با APIها:
ارسال و دریافت درخواستهای HTTP با cURL.
استفاده از APIهای RESTful.
امنیت در PHP:
هش کردن رمز عبور با password_hash.
جلوگیری از تزریق SQL و XSS.
مدیریت امن Sessionها.
هدف: آشنایی با فریمورکها برای تسریع و سازماندهی توسعه.
Laravel:
نصب و راهاندازی.
ساخت مدلها، کنترلرها و ویوها.
کار با پایگاه داده و Migrationها.
Symfony:
معماری MVC.
توسعه سیستمهای پیچیده.
CodeIgniter:
مناسب برای پروژههای سبک.
هدف: تمرین مفاهیم آموختهشده و ساخت پروژههای واقعی.
وبسایت مدیریت محتوا:
سیستم ورود و ثبتنام.
ایجاد، خواندن، بهروزرسانی و حذف محتوا.
سیستم فروشگاهی:
نمایش محصولات.
مدیریت سبد خرید.
درگاه پرداخت.
وبسرویس API:
ایجاد و مدیریت API.
تعامل با کلاینتها.
هدف: آمادهسازی کد برای کار در محیط واقعی.
بهینهسازی عملکرد:
Cache کردن دادهها.
کاهش تعداد کوئریها به پایگاه داده.
نوشتن کدهای تستپذیر:
استفاده از PHPUnit.
مدیریت وابستگیها با Composer:
نصب بستههای موردنیاز.
تعریف فایل composer.json.
هدف: بهروز بودن با تغییرات و فناوریهای جدید.
مطالعه نسخههای جدید PHP.
یادگیری کتابخانهها و ابزارهای جدید.
شرکت در پروژههای متنباز و همکاری با سایر توسعهدهندگان
این روت مپ مسیر یادگیری شما را بهینه میکند و به شما کمک میکند تا از یک مبتدی به یک توسعهدهنده حرفهای PHP تبدیل شوید.
با آموزش های جامع و متنوع کدسازان همراه باشید.
اگر در حال حاضر فرصت مطالعه این مقاله رو نداری، نگران نباش!
فقط کافیه PDF کامل این آموزش رو دانلود کنی
آموزش های مرتبطی که شاید علاقه مند باشید
نظرات کاربران
1 دیدگاه برای آموزش PHP
ملیحه موسوی –
ممنون از مجموعه کدسازان بابت این آموز های کاربردی