1. آموزش عملگرها در پایتون، عملگرهای حسابی، مقایسهای، منطقی و بیتی
1.1 عملگرهای حسابی (Arithmetic Operators)
این عملگرها برای انجام عملیات ریاضی مانند جمع، تفریق، ضرب و غیره استفاده میشوند.
به عنوان مثال:
a = 5 b = 3 print(a + b) # جمع: 8 print(a - b) # تفریق: 2 print(a * b) # ضرب: 15 print(a / b) # تقسیم: 1.666... print(a // b) # تقسیم صحیح: 1 print(a % b) # باقیمانده: 2 print(a b) # توان: 125
1.2 عملگرهای مقایسهای (Comparison Operators)
عملگرهای مقایسهای برای مقایسه مقادیر استفاده میشوند و نتیجهای از نوع True یا False باز میگردانند.
به عنوان مثال:
x = 10 y = 20 print(x == y) # برابر نیستند: False print(x != y) # نابرابر: True print(x > y) # بزرگتر نیست: False print(x < y) # کوچکتر: True print(x >= y) # بزرگتر یا برابر نیست: False print(x <= y) # کوچکتر یا برابر: True
1.3 عملگرهای منطقی (Logical Operators)
عملگرهای منطقی برای ترکیب نتایج شرایط استفاده میشوند و معمولاً در عبارات شرطی به کار میروند.
به عنوان مثال:
a = True b = False print(a and b) # False print(a or b) # True print(not a) # False
1.4 عملگرهای انتساب (Assignment Operators)
این عملگرها برای تخصیص مقادیر به متغیرها استفاده میشوند.
به عنوان مثال:
x = 10 x += 5 # x = x + 5 → 15 x -= 3 # x = x - 3 → 12 x *= 2 # x = x * 2 → 24 x /= 4 # x = x / 4 → 6.0
1.5 عملگرهای شناسایی (Identity Operators)
این عملگرها برای مقایسه موقعیت یا شناسه اشیاء در حافظه استفاده میشوند.
به عنوان مثال:
x = [1, 2, 3] y = [1, 2, 3] z = x print(x is y) # False، چون به اشیاء مختلف اشاره دارند print(x is z) # True، چون z همان x است print(x is not y) # True، چون x و y به اشیاء مختلف اشاره دارند
1.6 عملگرهای عضویت (Membership Operators)
این عملگرها برای بررسی عضویت یک عنصر در یک دادهساختار (مانند لیست یا رشته) استفاده میشوند.
به عنوان مثال:
fruit = ‘apple’
print(‘a’ in fruit) # True
print(‘z’ not in fruit) # True
1.7 عملگرهای بیتوار (Bitwise Operators)
این عملگرها برای انجام عملیات بر روی بیتها (اعداد دوتایی) استفاده میشوند.
به عنوان مثال:
a = 5 # 101 in binary b = 3 # 011 in binary print(a & b) # AND: 1 print(a | b) # OR: 7 print(a ^ b) # XOR: 6 print(~a) # NOT: -6 print(a << 1) # Shift left: 10 print(a >> 1) # Shift right: 2
1.8 عملگرهای اولویت (Priority/Order of Operations)
در پایتون، همانطور که در ریاضیات، ترتیب اولویت عملگرها اهمیت دارد. عملگرها بر اساس ترتیب اولویت خود اجرا میشوند، که به شرح زیر است:
به ترتیب:
پرانتزها ()
عملگرهای حسابی مانند (توان)
عملگرهای ضرب، تقسیم و باقیمانده: *, /, //, %
عملگرهای جمع و تفریق: +, –
عملگرهای مقایسهای: ==, !=, >, <, >=, <=
2. عملگرهای تخصیص (مثل +=, -=)
عملگرهای تخصیص (Assignment Operators) در پایتون برای تخصیص مقادیر به متغیرها و انجام عملیاتهای مختلف بر روی مقادیر آنها به کار میروند. این عملگرها علاوه بر تخصیص، معمولاً یک عملیات حسابی را نیز انجام میدهند و نتیجه را دوباره به همان متغیر اختصاص میدهند. این عملگرها میتوانند باعث سادهتر شدن کد و کاهش تعداد خطوط کد شوند.
2.1 عملگر تخصیص ساده (=)
این عملگر برای تخصیص یک مقدار به یک متغیر استفاده میشود.
به عنوان مثال:
x = 10
در اینجا مقدار 10 به متغیر x اختصاص داده شده است.
2.2 عملگر تخصیص جمع (+=)
عملگر += مقدار موجود در متغیر را با مقدار جدید جمع میکند و نتیجه را دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد.
به عنوان مثال:
x = 5 x += 3 # معادل x = x + 3 print(x) # خروجی: 8
2.3 عملگر تخصیص تفریق (-=)
عملگر -= مقدار موجود در متغیر را با مقدار جدید تفریق میکند و نتیجه را دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد.
به عنوان مثال:
x = 10 x -= 4 # معادل x = x - 4 print(x) # خروجی: 6
2.4 عملگر تخصیص ضرب (*=)
عملگر *= مقدار موجود در متغیر را با مقدار جدید ضرب میکند و نتیجه را دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد.
به عنوان مثال:
x = 3 x *= 4 # معادل x = x * 4 print(x) # خروجی: 12
2.5 عملگر تخصیص تقسیم (/=)
عملگر /= مقدار موجود در متغیر را با مقدار جدید تقسیم میکند و نتیجه را دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد. نتیجه همیشه یک عدد اعشاری خواهد بود.
به عنوان مثال:
x = 20 x /= 4 # معادل x = x / 4 print(x) # خروجی: 5.0
2.6 عملگر تخصیص تقسیم صحیح (//=)
عملگر //= مقدار موجود در متغیر را با مقدار جدید تقسیم میکند و نتیجه را به صورت یک عدد صحیح (بیشترین عدد صحیح کوچکتر یا مساوی به نتیجه تقسیم) دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد.
به عنوان مثال:
x = 20 x //= 6 # معادل x = x // 6print(x) # خروجی: 3
2.7 عملگر تخصیص باقیمانده (%=)
عملگر %= باقیمانده تقسیم دو عدد را محاسبه میکند و نتیجه را دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد.
به عنوان مثال:
x = 20 x %= 7 # معادل x = x % 7 print(x) # خروجی: 6
2.8 عملگر تخصیص توان (**=)
عملگر **= مقدار موجود در متغیر را با مقدار جدید به توان میبرد و نتیجه را دوباره به همان متغیر تخصیص میدهد.
به عنوان مثال:
x = 2 x **= 3 # معادل x = x ** 3 print(x) # خروجی: 8
3. عملگرهای شناسایی و عضویت (مثل is, is not, in, not in)
عملگرهای شناسایی برای مقایسه شناسه یا موقعیت دو شیء در حافظه استفاده میشوند. به عبارت دیگر، این عملگرها بررسی میکنند که آیا دو متغیر به یک شیء در حافظه اشاره میکنند یا خیر، نه اینکه آیا مقادیر آنها یکسان است.
3.1 عملگر is
عملگر is برای مقایسه شناسه دو شیء استفاده میشود. اگر دو متغیر به همان شیء در حافظه اشاره کنند، این عملگر True را برمیگرداند، در غیر این صورت False را باز میگرداند.
مثال:
x is y # بررسی اینکه آیا x و y به یک شیء در حافظه اشاره میکنند یا نه
به عنوان مثال:
a = [1, 2, 3] b = [1, 2, 3] c = a # چون a و b دو شیء متفاوت در حافظه هستند: print(a is b) # False # چون a و c به همان شیء در حافظه اشاره میکنند: print(a is c) # True
در این مثال، a و b به طور ظاهری مقادیر یکسان دارند، اما چون در حافظه متفاوت ذخیره شدهاند، a is bمقدارFalseرا میدهد. اما چونaوcبه همان لیست اشاره دارند،a is cمقدارTrue` خواهد بود.
3.2 عملگر is not
عملگر is not برعکس is عمل میکند و بررسی میکند که آیا دو متغیر به شیء متفاوت در حافظه اشاره میکنند یا خیر.
x is not y # بررسی اینکه آیا x و y به دو شیء متفاوت در حافظه اشاره میکنند یا نه
به عنوان مثال:
a = [1, 2, 3] b = [1, 2, 3] c = a print(a is not b) # True: # چون a و b به دو شیء مختلف اشاره میکنند. print(a is not c) # False: # چون a و c به همان شیء در حافظه اشاره میکنند.
3.3 عملگر in
عملگر in بررسی میکند که آیا یک عنصر در یک دادهساختار وجود دارد یا خیر. اگر عنصر در دادهساختار باشد، مقدار True برمیگرداند و اگر نباشد، مقدار False برمیگرداند.
نحو:
element in collection #
بررسی اینکه آیا عنصر در مجموعه وجود دارد یا خیر
به عنوان مثال:
my_list = [1, 2, 3, 4, 5] print(3 in my_list) # True # چون 3 در لیست وجود دارد print(6 in my_list) # False # چون 6 در لیست نیست
3.4 عملگر not in
عملگر not in برعکس عملگر in است و بررسی میکند که آیا یک عنصر در مجموعه وجود ندارد. اگر عنصر در مجموعه نباشد، مقدار True برمیگرداند و اگر وجود داشته باشد، مقدار False را برمیگرداند.
نحو:
element not in collection
# بررسی اینکه آیا عنصر در مجموعه وجود ندارد
به عنوان مثال:
my_list = [1, 2, 3, 4, 5] print(3 not in my_list) # False # چون 3 در لیست وجود دارد print(6 not in my_list) # True # چون 6 در لیست نیست
