مقدمه ای بر Flutter

در دنیای پرشتاب توسعه نرم‌افزار، نیاز به ساخت سریع و بهینه اپلیکیشن‌های چندسکویی (Cross-Platform) اهمیت روزافزونی پیدا کرده است. شرکت گوگل با معرفی Flutter، ابزاری قدرتمند و متن‌باز ارائه کرده که امکان ساخت اپلیکیشن‌های اندروید، iOS، وب و دسکتاپ را تنها با یک کدبیس مشترک فراهم می‌کند. برای کسانی که به دنبال یادگیری قدم‌به‌قدم این فریمورک هستند، آموزش Flutter مسیر مناسبی را برای درک مفاهیم پایه تا مباحث پیشرفته ارائه می‌دهد. در این مقدمه ای بر Flutter، با ساختار، مزایا، معماری و نحوه رندر ویجت‌ها در این فریمورک آشنا خواهید شد؛ همچنین مقایسه‌ای کوتاه با دیگر فریمورک‌های رایج انجام می‌دهیم تا به اهمیت انتخاب Flutter در پروژه‌های چندسکویی پی ببرید.

سرعت توسعه بالا، قابلیت Hot Reload، رابط کاربری چشم‌نواز و عملکرد نزدیک به اپلیکیشن‌های بومی، تنها بخشی از دلایلی است که Flutter را به گزینه‌ای ایده‌آل برای توسعه‌دهندگان در سراسر جهان تبدیل کرده است. در ادامه این مقاله، شما را گام‌به‌گام با ساختار لایه‌ای Flutter، نحوه پیاده‌سازی اجزای مختلف و نکات کلیدی برای بهبود عملکرد آشنا خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا به دنیای جذاب Flutter قدم بگذاریم.

Flutter چیست؟

Flutter یک فریمورک متن‌باز (Open-Source) است که شرکت گوگل آن را در سال ۲۰۱۷ به‌صورت رسمی روانه‌ی بازار کرد. این ابزار بر پایه‌ی زبان برنامه‌نویسی Dart کار می‌کند؛ زبانی که گوگل برای توسعه‌ی اپلیکیشن‌های سریع و مدرن طراحی کرده است. از مهم‌ترین دلایل محبوبیت Flutter می‌توان به فراهم‌کردن بستری ساده و سریع برای ساخت اپلیکیشن‌های چندسکویی اشاره کرد.

زبان Dart و موتور رندر Skia

Flutter به لطف استفاده از زبان Dart و موتور رندر Skia، مسیر تبدیل کد شما به رابط کاربری را کوتاه کرده و واسطه‌های اضافی را حذف می‌کند. به این ترتیب، اپلیکیشن‌ها نه‌تنها از نظر سرعت و پرفورمنس با اپلیکیشن‌های نیتیو رقابت می‌کنند، بلکه در حوزه‌ی طراحی و ظاهر نیز بسیار انعطاف‌پذیر و چشم‌نواز هستند.

هدف اصلی Flutter

گوگل با عرضه‌ی Flutter قصد داشت ابزاری ارائه کند که توسعه‌دهندگان را از نوشتن کدهای تکراری برای هر پلتفرم بی‌نیاز سازد. بدین ترتیب، تنها با استفاده از یک کدبیس واحد (Single Codebase) می‌توان اپلیکیشنی طراحی کرد که روی پلتفرم‌های موبایل (اندروید و iOS)، وب و دسکتاپ اجرا شود. این رویکرد از یک سو در زمان و هزینه‌های توسعه صرفه‌جویی می‌کند و از سوی دیگر، نگه‌داری و به‌روزرسانی کد را ساده‌تر می‌سازد.

مزایا و ویژگی‌های اصلی Flutter

Flutter به واسطه‌ی معماری منحصربه‌فرد و ویژگی‌های کاربردی‌ای که در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد، به‌سرعت توانسته است جای خود را در میان محبوب‌ترین فریمورک‌های چندسکویی باز کند. در این بخش، به تفصیل مزایا و ویژگی‌های اصلی Flutter را بررسی می‌کنیم:

۱. سرعت توسعه بالا

قابلیت Hot Reload:

یکی از مهم‌ترین عواملی که Flutter را متمایز می‌کند، امکان Hot Reload است. با این ویژگی، تغییرات کد بلافاصله در شبیه‌ساز یا دستگاه واقعی منعکس می‌شود و نیازی به اجرا یا بیلد مجدد کامل برنامه نیست. این امر چرخه‌ی توسعه را کوتاه‌تر می‌کند و انگیزه‌ی توسعه‌دهندگان را برای آزمون و خطا و بهبود مستمر رابط کاربری افزایش می‌دهد.

کتابخانه‌ی گسترده ویجت‌ها و پلاگین‌ها:

وجود یک اکوسیستم غنی از بسته‌ها (Packages) و پلاگین‌های آماده باعث می‌شود بسیاری از نیازهای رایج در ساخت اپلیکیشن، از پیاده‌سازی انواع انیمیشن‌ها گرفته تا اتصال به سرویس‌های مختلف، بدون نیاز به نوشتن کدهای اضافی برطرف شود. این موضوع سرعت پیاده‌سازی اولیه و حتی مرحله‌ی نگهداری را به شکل محسوسی افزایش می‌دهد.

۲. رابط کاربری زیبا

ویجت‌های متنوع و منعطف:

Flutter به‌طور پیش‌فرض مجموعه‌ای از ویجت‌های Material و Cupertino را ارائه می‌دهد که از استانداردهای طراحی اندروید و iOS پیروی می‌کنند. این ویجت‌ها به شکل ماژولار طراحی شده‌اند و امکان سفارشی‌سازی بالایی دارند. از دکمه‌ها و لیست‌ها گرفته تا انیمیشن‌های پیچیده، همه‌چیز در Flutter به‌راحتی قابل پیاده‌سازی است.

پویانمایی‌ها و جلوه‌های گرافیکی چشم‌نواز:

قدرت Flutter در استفاده از موتور رندر Skia به شما اجازه می‌دهد که بدون واسطه، به‌صورت مستقیم با فریمورک گرافیکی کار کنید. نتیجه‌ی این ویژگی، ایجاد پویانمایی‌های نرم و جلوه‌های گرافیکی خلاقانه است که می‌تواند تجربه‌ی کاربری را به یک سطح بالاتر برساند.

۳. عملکرد بالا

موتور رندر اختصاصی و حذف واسطه‌ها:

برخلاف برخی فریمورک‌های چندسکویی دیگر که از یک لایه‌ی واسط (Bridge) برای ترجمه‌ی دستورهای کد به زبان بومی پلتفرم استفاده می‌کنند، Flutter مستقیماً از موتور رندر اختصاصی خود (Skia) بهره می‌برد. این معماری بدون واسطه، سرعت اجرای انیمیشن‌ها و عملکرد کلی اپلیکیشن را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

کامپایل شدن به کد محلی (Native Code):

زبان Dart در Flutter ابتدا به کد ماشین کامپایل می‌شود. این موضوع باعث می‌شود اپلیکیشن‌های ساخته‌شده از نظر سرعت و بهره‌وری، به اپلیکیشن‌های نیتیو بسیار نزدیک باشند. در نتیجه می‌توانید اپلیکیشن‌هایی سریع و روان ارائه دهید که از نظر کاربر نهایی تفاوت چندانی با اپ‌های نوشته‌شده به‌صورت بومی ندارند.

۴. چندسکویی بودن (Cross-Platform)

یک کدبیس واحد برای تمامی پلتفرم‌ها:

یکی از بارزترین مزایای Flutter، قابلیت اجرای کد واحد روی پلتفرم‌های اندروید، iOS، وب و دسکتاپ است. به این ترتیب، نیازی نیست برای هر پلتفرم یک پروژه‌ی جداگانه راه‌اندازی کنید یا در آینده، با هر تغییر جزئی، کدهای متعدد را به‌روزرسانی کنید. این مزیت از یک سو هزینه و زمان توسعه را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، نگهداری و ارتقای اپلیکیشن را ساده‌تر می‌کند.

مناسب برای تیم‌های کوچک و استارتاپ‌ها:

با توجه به اینکه Flutter نیاز به نیروهای متعدد برای هر پلتفرم را از بین می‌برد، کسب‌وکارهای نوپا و تیم‌های توسعه کوچک می‌توانند با بودجه‌ی کمتر، در مدت زمان کوتاهی به نسخه‌ی تولیدی (Production) دست یابند. علاوه بر آن، جامعه‌ی فعال Flutter همواره در حال به‌روزرسانی کتابخانه‌ها و پکیج‌ها است تا فرایند توسعه برای همه تسهیل شود.

ترکیب این مزایا باعث شده است Flutter به انتخاب اول بسیاری از توسعه‌دهندگان در سراسر دنیا بدل شود. سرعت توسعه بالا به‌همراه تجربه کاربری جذاب و عملکرد نزدیک به اپلیکیشن‌های بومی، مسیری مطمئن برای ساخت اپلیکیشن‌های تجاری و ایده‌پردازانه فراهم می‌کند.

معماری Flutter

یکی از دلایل اصلی موفقیت Flutter، معماری لایه‌ای آن است که از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود: لایه Framework، لایه Engine و لایه Embedder. این رویکرد چندلایه، ضمن تسهیل فرآیند توسعه، باعث می‌شود عملکرد اپلیکیشن‌ها نیز در حد مطلوب باقی بماند. در ادامه، هر یک از این لایه‌ها را با جزئیات بیشتری توضیح می‌دهیم تا درک بهتری از ساختار کلی Flutter به دست آورید.

لایه Framework

تعریف و نقش:
لایه Framework، همان‌جایی است که توسعه‌دهندگان بیشترین تعامل را با Flutter دارند. در این لایه، از زبان Dart استفاده می‌شود که ساختاری شی‌گرا دارد و قابلیت‌های بالایی برای توسعه سریع و راحت ارائه می‌دهد. ویجت‌های ازپیش‌ساخته (Built-in Widgets) مانند Material Components (مطابق استاندارد طراحی اندروید) و Cupertino Widgets (مطابق استاندارد iOS) نیز در این لایه قرار گرفته‌اند.

ویجت‌ها و کتابخانه‌ها:
در این لایه، مجموعه‌ای گسترده از ویجت‌ها، کتابخانه‌ها و ابزارهای مختلف در دسترس است که توسعه‌دهندگان برای طراحی رابط کاربری، ساخت منطق برنامه و مدیریت حالت (State) از آن‌ها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال:

MaterialApp و CupertinoApp: برای ساختاردهی کلی اپلیکیشن بر اساس Design Systemهای مختلف.
Scaffold، AppBar و Navigator: برای پیاده‌سازی طرح‌بندی صفحات و پیمایش (Navigation).
StatefulWidget و StatelessWidget: برای تعریف ویجت‌های تعاملی یا ساده.
اهمیت در توسعه:
اگر شما تازه کار با Flutter را آغاز کرده‌اید و به دنبال یک مقدمه ای بر Flutter هستید، باید بدانید که تقریباً تمام کدها و تغییراتی که در پروژه اعمال می‌کنید، در لایه Framework صورت می‌گیرد. این لایه نقش مستقیمی در شکل‌گیری تجربه کاربری (UX) و تجربه رابط کاربری (UI) دارد.

لایه Engine

تعریف و نقش:
در پس‌زمینه‌ی لایه Framework، موتوری قدرتمند به نام Engine قرار دارد که وظیفه‌ی رندر (Rendering) المان‌های گرافیکی، پویانمایی‌ها و متن را بر عهده دارد. این موتور بر پایه Skia، یک کتابخانه گرافیکی متن‌باز ساخت گوگل، بنا شده است و در برخی دیگر از محصولات گوگل (مانند مرورگر Chrome) نیز استفاده می‌شود.

نحوه‌ی رندر رابط کاربری:
یکی از مزایای اصلی Flutter این است که برخلاف برخی فریمورک‌های دیگر، برای رسم عناصر UI، به اجزای بومی (Native) سیستم‌عامل متکی نیست و مستقیماً از طریق موتور Skia عمل می‌کند. این رویکرد، واسطه‌ها را حذف کرده و در نتیجه باعث افزایش سرعت نمایش، کاهش لگ‌های احتمالی و یکپارچگی بالاتر در ظاهر اپلیکیشن می‌شود.

مزایای اصلی Engine:

سرعت بالا: حذف لایه‌های واسط، خروجی روان‌تر و انیمیشن‌های نرم‌تر را به همراه دارد.
یکپارچگی در طراحی: چون همه‌چیز در خود Flutter رندر می‌شود، ظاهر و رفتار اپلیکیشن در پلتفرم‌های مختلف (اندروید، iOS، وب و دسکتاپ) تا حد زیادی یکسان باقی می‌ماند.
کنترل بالا بر رندر: توسعه‌دهندگان می‌توانند از قابلیت‌های گرافیکی پیشرفته‌ای مانند سایه‌ها، فیلتربندی تصاویر و انیمیشن‌های پیچیده به شکل بهینه بهره ببرند.

لایه Embedder

تعریف و نقش:
هرچند Flutter می‌تواند در سطح رابط کاربری مستقل عمل کند، اما همچنان باید راهی برای ارتباط با سیستم‌عامل میزبان داشته باشد. اینجاست که لایه Embedder وارد میدان می‌شود. برای هر پلتفرم (مانند اندروید، iOS، وب یا دسکتاپ)، یک Embedder مخصوص وجود دارد که مسئول مدیریت رویدادهای سیستمی (مثل لمس صفحه، کیبورد، صدا و …) و راه‌اندازی موتور Flutter است.

چگونگی تعامل با پلتفرم میزبان:
Embedder رابطی است که سیستم‌عامل از طریق آن به موتور Flutter متصل می‌شود. به‌عنوان مثال، در اندروید، Embedder به صورت یک ماژول Native در قالب فایل‌های جاوا/کاتلین تعریف می‌شود که وظیفه اجرای موتور Flutter و دریافت/ارسال رویدادها را بر عهده دارد. در iOS نیز Embedder در قالب فایل‌های Objective-C/Swift پیاده‌سازی می‌شود.

اهمیت Embedders:

تطبیق با ویژگی‌های هر پلتفرم: به کمک Embedder، Flutter از APIها و قابلیت‌های مختص هر سیستم‌عامل (مانند مدیریت اعلان‌ها، دسترسی به دوربین یا حافظه) به‌شکلی بومی استفاده می‌کند.
اجرای چندسکویی در عمل: درست است که شما در بخش اصلی پروژه از کد Dart و ویجت‌های مشترک استفاده می‌کنید، اما Embedderها این کد را برای هر پلتفرم قابل‌اجرا می‌سازند و چرخه‌ی حیات (Lifecycle) را کنترل می‌کنند.

معماری چندلایه‌ی Flutter کلید موفقیت این فریمورک در ارائه‌ی اپلیکیشن‌های سریع، زیبا و چندسکویی است. لایه Framework، جایی که توسعه‌دهندگان مستقیماً با آن کار می‌کنند، تمامی امکانات لازم برای ساخت رابط کاربری و مدیریت منطق برنامه را فراهم می‌کند. در پشت‌صحنه، لایه Engine با استفاده از Skia المان‌های گرافیکی و پویانمایی‌ها را رندر می‌کند و در نهایت، Embedder برای هر پلتفرم نقش واسط بین موتور Flutter و سیستم‌عامل میزبان را ایفا می‌کند. این ساختار منظم و تفکیک مسئولیت‌ها، رمز سهولت توسعه و بهینه‌بودن عملکرد اپلیکیشن‌های Flutter محسوب می‌شود.

تشریح نحوه‌ی رندر شدن ویجت‌ها و تفاوت با سایر ابزارها

درک چگونگی رندر شدن ویجت‌ها در Flutter، یکی از کلیدهای اصلی برای فهم مزایا و عملکرد سریع این فریمورک است. برخلاف بسیاری از فریمورک‌های چندسکویی که از لایه‌های واسط برای تبدیل المان‌های UI به اجزای نیتیو (Native) استفاده می‌کنند، Flutter این واسطه را حذف کرده و مستقیماً ویجت‌هایش را از طریق موتور گرافیکی Skia رندر می‌کند.

رندر مستقیم در Flutter

استفاده از موتور Skia

Flutter تمام عناصر گرافیکی را با کمک موتور Skia رسم می‌کند. در این روش، ویجت‌های شما به مؤلفه‌های نیتیو اندروید یا iOS ترجمه نمی‌شوند، بلکه Skia مستقیماً مسئول ترسیم پیکسل‌های رابط کاربری است. حذف این واسطه، موجب سرعت بالاتر و کاهش پیچیدگی در بخش رندر می‌شود.

یکپارچگی در ظاهر و رفتار

از آن‌جایی که تمام ویجت‌ها در خود Flutter رندر می‌شوند، نیازی به هماهنگی با کامپوننت‌های اصلی هر سیستم‌عامل نیست. نتیجه‌ی این رویکرد، تجربه‌ای یکپارچه در ظاهر و عملکرد اپلیکیشن است؛ به این معنی که تا حد امکان، تفاوتی در اجرای انیمیشن‌ها یا کیفیت نمایش ویجت‌ها در اندروید، iOS، وب یا دسکتاپ نخواهید داشت.

تفاوت با سایر ابزارها

در فریمورک‌های دیگر مانند React Native، Ionic یا Xamarin، معمولاً یک لایه‌ی واسط وجود دارد که ساختار برنامه را به مؤلفه‌های اصلی (مانند Viewهای اندروید یا UIViewهای iOS) ترجمه می‌کند. اگرچه این امر ممکن است برای برخی توسعه‌دهندگان که با رابط‌های نیتیو آشنا هستند، حس بهتری ایجاد کند، اما در عمل، مشکلاتی مانند ناسازگاری بین نسخه‌های مختلف سیستم‌عامل یا پیچیدگی در سفارشی‌سازی عمیق UI را به همراه دارد.

تفاوت با React Native

React Native

در React Native، کامپوننت‌های UI در نهایت به اجزای نیتیو دستگاه ترجمه می‌شوند. این کار، وابسته به APIهای بومی هر پلتفرم است. در نتیجه، اگر نسخه‌ی جدیدی از iOS یا اندروید ارائه شود که ساختار کامپوننت‌های آن تغییر کرده باشد، ممکن است توسعه‌دهنده برای بهینه‌سازی و رفع باگ‌های مرتبط با UI، ناچار به اعمال تغییرات جداگانه برای هر پلتفرم شود.

Flutter

برعکس، در Flutter، رندر مستقیماً توسط موتور Skia صورت می‌گیرد. این به معنای آن است که رابط کاربری شما در همه‌ی دستگاه‌ها یک شکل واحد دارد و وابسته به تغییرات داخلی اندروید یا iOS نیست. همچنین در زمینه‌ی ایجاد انیمیشن‌ها و جلوه‌های گرافیکی، شما کنترل بیشتری روی رندر دارید و می‌توانید بدون نگرانی از ناسازگاری پلتفرم‌ها، ایده‌های خلاقانه‌ی خود را پیاده‌سازی کنید.

مزایای رندر مستقیم

سرعت و عملکرد بالا: با حذف لایه‌ی واسط، احتمال بروز تاخیر (Latency) در رندر کاهش می‌یابد و اجرای انیمیشن‌ها به‌مراتب نرم‌تر خواهد بود.
همسانی پلتفرم‌ها: شباهت ظاهری و رفتاری در همه سیستم‌عامل‌ها، تجربه‌ی کاربری را بهبود می‌بخشد و از بروز مشکلات ناسازگاری جلوگیری می‌کند.
انعطاف‌پذیری در طراحی: چون کنترل کامل روی پیکسل‌ها و انیمیشن‌ها در دست شماست، هر ایده‌ی خاصی در طراحی UI می‌تواند صرف‌نظر از محدودیت‌های عناصر بومی پیاده شود.
در مجموع، نحوه‌ی رندر شدن ویجت‌ها در Flutter و عدم وابستگی آن به اجزای نیتیو، باعث شده است که توسعه‌دهندگان با خیال راحت‌تر و انعطاف بیشتری، اپلیکیشن‌هایی زیبا و پرسرعت تولید کنند. این مزیت، در کنار قابلیت‌های متعدد دیگر Flutter، آن را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای توسعه‌ی اپلیکیشن‌های چندسکویی تبدیل کرده است.

مقایسه با سایر فریمورک‌ها

با توجه به تعدد فریمورک‌های چندسکویی در بازار، انتخاب بهترین گزینه برای هر پروژه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در این بخش، نگاهی کلی به برخی از فریمورک‌های محبوب دیگر انداخته و تفاوت‌ها و مزایای Flutter را در مقایسه با آن‌ها بیان می‌کنیم.

Ionic

فناوری‌های وب (HTML، CSS و JavaScript)

Ionic مبتنی بر فناوری‌های مرسوم وب است و برای رندر رابط کاربری، از WebView سیستم‌عامل استفاده می‌کند. این موضوع موجب می‌شود که یادگیری Ionic برای توسعه‌دهندگانی که سابقه کار با JavaScript، HTML و CSS دارند، سریع‌تر باشد.

سرعت و کارایی

از آن‌جایی که در Ionic، برنامه داخل WebView اجرا می‌شود، از نظر عملکرد به اندازه Flutter (که مستقیماً به کد محلی کامپایل می‌شود) سریع نخواهد بود. انیمیشن‌ها و بارگذاری صفحات در Flutter معمولاً روان‌تر و پاسخ‌گوتر هستند؛ چراکه Flutter برای رندر هیچ واسطه‌ای جز موتور گرافیکی Skia ندارد.

تجربه کاربری و طراحی

در Ionic می‌توانید با ترکیب ابزارهای وب، اپلیکیشن‌هایی با ظاهری زیبا طراحی کنید، اما برای دستیابی به جلوه‌های گرافیکی پیچیده یا انیمیشن‌های روان، احتمالاً نیاز به افزونه‌ها و کتابخانه‌های متعدد خواهید داشت. Flutter به‌طور پیش‌فرض مجموعه‌ای گسترده از ویجت‌های آماده را ارائه می‌کند که برای طراحی رابط‌های حرفه‌ای و انیمیشن‌های پیچیده بهینه شده‌اند.

Xamarin

وابسته به زبان C#

Xamarin توسط مایکروسافت توسعه یافته و برای ساخت اپلیکیشن‌های چندسکویی از زبان C# استفاده می‌کند. این گزینه برای توسعه‌دهندگانی که در اکوسیستم مایکروسافت فعال هستند، جذابیت بالایی دارد و می‌تواند از امکانات محیط ویژوال استودیو (Visual Studio) بهره ببرد.

تعامل با APIهای بومی

Xamarin برای استفاده از قابلیت‌های نیتیو هر پلتفرم بسیار قدرتمند عمل می‌کند، اما توسعه‌دهندگان نیازمند دانش عمیق‌تری از ساختار بومی اندروید و iOS هستند تا بتوانند بهترین نتیجه را بگیرند. در Flutter، بسیاری از بسته‌های آماده (Packages) دسترسی به قابلیت‌های سیستمی را به‌شکل ساده‌تری فراهم می‌کنند.

رابط کاربری و رندر

هرچند Xamarin.Forms امکان ساخت رابط کاربری چندسکویی را فراهم می‌کند، اما ایجاد انیمیشن‌های پیچیده و جلوه‌های گرافیکی پیشرفته در آن ممکن است نیازمند کار بیشتری باشد. Flutter با رندر مستقیم توسط Skia، تجربه کاربری نرم‌تری ارائه می‌دهد و برای توسعه رابط‌های خلاقانه و تعاملی ایده‌آل است.

Unity (برای اپلیکیشن‌های تعاملی سه‌بعدی و بازی)

تمرکز اصلی بر بازی‌سازی

Unity عمدتاً به‌عنوان موتور بازی‌سازی شناخته می‌شود و برای ساخت انواع بازی‌های دوبعدی و سه‌بعدی، ابزارها و کتابخانه‌های قدرتمندی ارائه می‌دهد. اگر پروژه شما یک بازی پیشرفته یا اپلیکیشنی کاملاً سه‌بعدی است، Unity انتخاب فوق‌العاده‌ای محسوب می‌شود.

محدودیت‌ها در ساخت اپلیکیشن‌های تجاری

زمانی که نیاز به ساخت اپلیکیشن‌های تجاری، فروشگاهی، خبری، اجتماعی یا هر برنامه‌ای با رابط کاربری دو‌بعدی دارید، Flutter معمولاً گزینه مناسب‌تری خواهد بود. زیرا تمرکز اصلی Unity بر روی گرافیک‌های سه‌بعدی و فیزیک بازی است و برای برنامه‌های معمولی، ساختار پیچیده‌تری دارد.

عملکرد و حجم نهایی

در Unity، گاهی حجم نهایی اپلیکیشن (APK یا IPA) و نحوه تعامل با سیستم‌عامل، خصوصاً برای اپلیکیشن‌های غیر‌بازی، بهینه نیست. Flutter با رویکردی سبک‌تر در حوزه اپلیکیشن‌های تجاری و واسط‌های کاربری دو‌بعدی عمل می‌کند و اندازه بسته (Bundle) و سرعت بارگذاری اولیه آن معمولاً برای کاربردهای تجاری مناسب‌تر است.

در نهایت…

Flutter در برابر Ionic: اگر تجربه توسعه وب دارید و به‌دنبال راهی سریع برای ورود به دنیای چندسکویی هستید، Ionic می‌تواند شروع خوبی باشد؛ اما Flutter در حوزه سرعت و تجربه کاربری عملکرد بهتری دارد.
Flutter در برابر Xamarin: اگرچه Xamarin ابزار قدرتمندی است و از زبان C# بهره می‌گیرد، اما تمرکز Flutter روی سادگی رندر و سرعت بالا در ساخت رابط کاربری، آن را برای توسعه اپلیکیشن‌های واکنش‌گرا و مدرن جذاب‌تر می‌کند.
Flutter در برابر Unity: برای بازی‌های سه‌بعدی یا پروژه‌هایی که نیازمند گرافیک سنگین هستند، Unity یک انتخاب قدرتمند است. اما برای اکثر اپلیکیشن‌های تجاری و اپلیکیشن‌های با UI دو‌بعدی، Flutter ساده‌تر و بهینه‌تر خواهد بود.
در نتیجه، انتخاب هر فریمورک بستگی زیادی به نوع پروژه، نیازهای فنی، مهارت تیم و اهداف تجاری دارد. Flutter با سرعت توسعه بالا، عملکرد قوی در رندر، اکوسیستم فعال و ظاهر واحد در همه پلتفرم‌ها، به گزینه‌ای مناسب برای طیف گسترده‌ای از پروژه‌های چندسکویی تبدیل شده است.

مثال عملی کوتاه

بیایید به یک نمونه کد ساده نگاه کنیم که تنها یک متن را در مرکز صفحه نشان می‌دهد. هدف از این مثال، آشنایی مقدماتی با ساختار و نحوه استفاده از ویجت‌های اصلی در Flutter است:

import 'package:flutter/material.dart';

void main() {
  runApp(const MyApp());
}

class MyApp extends StatelessWidget {
  const MyApp({super.key});
  
  @override
  Widget build(BuildContext context) {
    return MaterialApp(
      title: 'Hello Flutter',
      home: Scaffold(
        appBar: AppBar(title: const Text('مقدمه ای بر Flutter')),
        body: const Center(
          child: Text(
            'سلام دنیا!',
            style: TextStyle(fontSize: 24),
          ),
        ),
      ),
    );
  }
}

import ‘package:flutter/material.dart’;

این خط کتابخانه‌ی Material را وارد می‌کند که شامل مجموعه‌ای غنی از ویجت‌ها، ابزارهای طراحی و قابلیت‌های مرتبط با سبک طراحی متریال (Material Design) است.
void main() { runApp(const MyApp()); }

تابع اصلی main() نقطه ورودی برنامه محسوب می‌شود. با فراخوانی runApp()، ویجت ریشه (Root Widget) ما که در اینجا MyApp نام دارد، اجرا می‌شود.
class MyApp extends StatelessWidget

کلاس MyApp از نوع StatelessWidget است. ویجت‌های استاتلس (بدون حالت) برای مواقعی کاربرد دارند که نیازی به مدیریت و تغییر وضعیت داخلی ویجت نداریم. در این مثال، ما فقط یک متن را نمایش می‌دهیم و حالت (State) خاصی برای تغییر در طول اجرا نداریم.
build(BuildContext context)

متد build در هر ویجت، ساختار ویجت و فرزندان آن را تعیین می‌کند. هر بار که نیاز باشد رابط کاربری یک ویجت رسم یا به‌روزرسانی شود، این متد فراخوانی می‌شود و یک درخت ویجت (Widget Tree) تولید می‌کند.
MaterialApp

ویجت MaterialApp هسته‌ی اصلی یا ریشه‌ی یک اپلیکیشن مبتنی بر متریال را فراهم می‌کند. از این ویجت برای تنظیم ویژگی‌های کلی اپلیکیشن مانند عنوان، پیکربندی تم و مسیر‌های پیمایش (Route) استفاده می‌شود.
home: Scaffold(…)

ویجت Scaffold یک ساختار پایه برای صفحه‌های متریال ایجاد می‌کند. این ویجت بخش‌های مهمی مانند نوار اپ (AppBar)، بدنه صفحه (Body)، شناور اکشن دکمه (FloatingActionButton) و غیره را در اختیار می‌گذارد.
در این مثال ما از دو ویژگی appBar و body استفاده کرده‌ایم.
AppBar

نوار بالایی صفحه را نمایش می‌دهد که معمولاً شامل عنوان صفحه یا دکمه‌های اکشن است. در اینجا تنها متن «مقدمه ای بر Flutter» را قرار داده‌ایم.
body: Center(…)

با استفاده از ویجت Center، محتوای فرزند آن در وسط صفحه قرار می‌گیرد.
در این مثال، فرزند Center یک ویجت Text است.
Text(‘سلام دنیا!’, style: TextStyle(fontSize: 24))

ویجت Text یک رشته متن را نمایش می‌دهد و از طریق ویژگی style می‌توانیم اندازه، رنگ و سایر مشخصات ظاهری متن را تنظیم کنیم. در اینجا اندازه فونت را ۲۴ در نظر گرفته‌ایم.

نکات کلیدی در این مثال:

شما تنها با چند خط کد ساده می‌توانید یک اپلیکیشن ابتدایی بسازید و آن را روی شبیه‌ساز یا دستگاه واقعی اجرا کنید.
در Flutter، هر چیزی یک ویجت است؛ از ساختار کلی صفحه تا کوچک‌ترین عنصر در آن (مثلاً متن، دکمه یا تصویر).
این مثال نشان می‌دهد که چطور می‌توان با استفاده از ویجت‌های متریال، یک اپلیکیشن منسجم و ساخت‌یافته طراحی کرد. در همین حال، اگر بخواهید از سبک طراحی iOS (Cupertino) استفاده کنید یا حتی از ویجت‌های سفارشی بهره ببرید، Flutter برای این منظور نیز راهکارهای متنوعی دارد.
این نمونه کد، شروعی ساده برای درک قدرت و سهولت Flutter در ساخت اپلیکیشن‌های چندسکویی است. هرچند این مثال تنها یک متن ساده را نمایش می‌دهد، اما به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه ساختار اصلی اپلیکیشن در Flutter شکل می‌گیرد و چطور اجزای مختلف، در قالب ویجت‌ها کنار هم قرار می‌گیرند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله، با مقدمه ای بر Flutter و مهم‌ترین جنبه‌های آن آشنا شدیم. دیدیم که چگونه معماری لایه‌ای Flutter، امکان توسعه سریع، بهبود عملکرد و رندر روان را فراهم می‌کند. همچنین مزایا و ویژگی‌های اصلی این فریمورک—از سرعت بالای توسعه تا چندسکویی بودن—سبب شده است که Flutter در مقایسه با سایر فریمورک‌های موجود مانند React Native، Ionic، Xamarin و حتی Unity، جایگاه ویژه‌ای بین توسعه‌دهندگان پیدا کند. مثال عملی کوتاهی نیز دیدیم که نشان داد پیاده‌سازی اولیه در Flutter تا چه اندازه ساده و منعطف است. در نهایت، می‌توان گفت که مقدمه ای بر Flutter دریچه‌ای رو به دنیای ساخت اپلیکیشن‌های خلاقانه، زیبا و پرفورمنس‌محور است و با ادامه یادگیری و تمرین، می‌توانید به سرعت به یک توسعه‌دهنده حرفه‌ای در این حوزه تبدیل شوید.